Ouderbetrokkenheid naar een hoger plan

Hoe bevorder je ouderbetrokkenheid op school? Daarvoor moet je eerst goed weten wat effectieve ouderbetrokkenheid is. In deze blog verkennen we allereerst het thema ouderbetrokkenheid en vervolgens een aantal concrete tips hoe je ouderbetrokkenheid kunt vergroten.

 

 

Ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid

Het bekende verschil tussen ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid geeft een helder onderscheid in de rollen die ouders kunnen innemen. Ouderparticipatie is het doen van vrijwilligerswerk door ouders. Denk hierbij aan het meehelpen in de klas, het doen van klusjes op en voor de school, het meerijden met een excursie enzovoort. En ook de formele participatie (bijvoorbeeld het plaatsnemen in de medezeggenschapsraad en lid zijn van de oudercommissie) valt hieronder.

Ouderparticipatie vindt vooral op school plaats, is bijzonder nuttig voor het meedenken en meehelpen maar direct effect op de ontwikkeling van kinderen is nooit duidelijk aangetoond (Bakker et al, 2013). Ouderbetrokkenheid daarentegen wel, de betrokkenheid van ouders bij het leren, de ontwikkeling en de school van hun kind. En die betrokkenheid vindt vooral thuis plaats. Dit heeft zich mijns inziens al te gemakkelijk vertaald naar het stimuleren van het thuis bezig zijn met schoolzaken, zoals woordjes oefenen in groep drie, thuis topografie leren enzovoort. Natuurlijk is thuis iets voor school doen niet altijd verkeerd, maar of we de effecten van ouderbetrokkenheid daarvan moeten verwachten is nog maar de vraag. Daarvoor zullen we eerst beter moeten begrijpen wat de effecten van ouderbetrokkenheid precies zijn. 

 

 

Recent onderzoek

Recent onderzoek van Van der Heul ten aanzien van ouderbetrokkenheid laat zien dat het gedrag van ouders maar beperkt bijdraagt aan de ontwikkeling in de schoolprestaties van kinderen op begrijpend lezen en rekenen-wiskunde kind (Van der Heul, 2020). En volgens Driessen zijn de betrouwbaarheid en validiteit van de meeste onderzoeken naar effecten van ouderbetrokkenheid twijfelachtig zolang er geen longitudinale experimentele studies met meerdere meetpunten beschikbaar zijn, die zowel gericht zijn op de activiteiten van ouders als op de prestaties en het gedrag van leerlingen. En dus is het volgens Driessen nog steeds niet mogelijk om geldige conclusies te trekken ten aanzien van de relatie tussen ouderbetrokkenheid en de effecten op de leerprestaties en het gedrag van kinderen.

Op grond van allerlei meta-analyses kan volgens Driessen nu wel worden geconcludeerd dat de gemiddelde effecten van ouderbetrokkenheid op leerprestaties matig of verwaarloosbaar zijn, of zelfs geen of negatieve effecten hebben (Driessen, 2021). En ook in de reviewstudie van Bakker et al worden in verschillende onderzoeken negatieve effecten van ouderbetrokkenheid gemeten wanneer leerlingen druk ervaren van ouders door teveel controle van bijvoorbeeld huiswerk (Bakker et al, 2013). Dat ouderbetrokkenheid kan worden ingezet om de onderwijsprestaties van immigrantenkinderen en kinderen uit een lage sociaaleconomische achtergrond te verbeteren en zo kansenongelijkheid te laten afnemen is dus nog maar de vraag (Driessen, 2021).

 

 

 

Effectieve ouderbetrokkenheid

Wat echter wel in verschillende onderzoeken naar voren komt is dat hoge verwachtingen van ouders en hun waardering voor het onderwijs het sterkste effect heeft. Het gaat hier vooral om de houding van ouders, en dit vraagt geen specifieke vaardigheden, capaciteiten of een hoog opleidingsniveau van ouders (Driessen, 2021). Ook Van der Heul vond de grootste effecten in haar studie bij de verwachting van ouders ten aanzien van het niveau van presteren in het van hun kind (Van der Heul, 2020).

 

 

Verleg je focus

De houding van ouders naar hun kinderen is dus essentieel, maar hoe kun je dat beïnvloeden als leerkracht? Ik denk door vooral je focus te verleggen van betrokkenheid ván naar betrokkenheid óp de ouders. Bij betrokkenheid ván ouders verwacht je soortgelijk gedrag van alle verschillende ouders en kun je al gauw teleurgesteld raken omdat ouders vaak niet doen wat je hoopt of goed lijkt. Aan betrokkenheid óp ouders kun je zelf werken.

 

Concreet wat jíj kunt doen:

  1. Zorg dat ouders trots kunnen zijn op hun kind. Deel hen in de successen die jij ziet door een (foto)bericht te sturen over hun kind of hen te bellen als je iets fijns hebt te delen. Dit stimuleert ouders om positief te zijn over het onderwijs en hun verwachtingen af te stemmen op de successen van hun kind.
  2. Besef dat ouders ook trots kunnen zijn zonder dat ze de Nederlandse taal machtig zijn. Een presentatie die ze van hun kind bij kunnen wonen kan al van grote betekenis zijn. Niet omdat ze alles begrijpen, maar omdat ze het stralende gezicht van hun kind zien.
  3. Wees oprecht geïnteresseerd in de ouders van jouw leerlingen zodat zij zich gezien en gewaardeerd voelen. Dat geeft vertrouwen in de school waardoor ouders het onderwijs en de school van hun kind (nog) meer waarderen. Een simpele tip: ken de ouders van je klas bij naam en noem hen bij hun naam. Niet gekunsteld, maar vanuit het besef dat je de medeopvoeder van hun kind mag zijn. 

 

Peter de Vries is expert en onderzoeker op het gebied van ouderbetrokkenheid. 

 

 

 

 

Bronnen:

Bakker, J.T.A., Denessen, E.J.P.G., Dennissen, M., & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leerkrachten en ouderbetrokkenheid. Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit.

 

Driessen, G. (2021). Parental involvement: Types and effects. In Annual of Sofia University ‘St. Kliment Ohridski’. Faculty of Educational Studies and the Arts. Book of Educational Studies, Volume 114 (pp. 7-30). Sofia, BG: St. Kliment Ohridski University Press. ISSN 2683-1074.

Heul, van der I. (2020). De invloed van ouderbetrokkenheid op de schoolprestaties van leerlingen. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen.